Jak stworzyć grafikę 3D w Blenderze?

W dzisiejszych czasach grafika 3D stała się nieodłącznym elementem wielu dziedzin życia, od filmów po gry komputerowe. Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, jak stworzyć własną, profesjonalną grafikę 3D, to ta publikacja jest dla Ciebie. Dziś przyjrzymy się Blenderowi – bezpłatnemu programowi do tworzenia grafiki trójwymiarowej, i podpowiemy, jak zacząć swoją przygodę z projektowaniem w trzecim wymiarze. Gotowy na pełną kreatywną swobodę? Zapnijcie pasy, zaczynamy!

Pierwsze kroki w Blenderze

Blender to potężne narzędzie do tworzenia grafiki 3D, które może być przytłaczające dla początkujących. Jednak po pierwszych krokach w tym programie będziesz mógł zacząć tworzyć niesamowite projekty graficzne. Dlatego dzisiaj pokażemy Ci, jak zacząć swoją przygodę z Blenderem!

**Instalacja programu:** Pierwszym krokiem jest oczywiście pobranie i zainstalowanie Blendera. Możesz pobrać najnowszą wersję z oficjalnej strony internetowej i zainstalować ją na swoim komputerze.

**Zaznajomienie się z interfejsem:** Po uruchomieniu programu zobaczysz skomplikowany interfejs z wieloma panelami i narzędziami. Zajrzyj do podręcznika lub obejrzyj tutoriale online, aby dowiedzieć się, jak poruszać się po tej przestrzeni.

**Tworzenie prostych kształtów:** Zanim zaczniesz tworzyć skomplikowane modele, spróbuj stworzyć kilka prostych kształtów, takich jak sześcian czy kula. To pozwoli Ci zaznajomić się z podstawowymi narzędziami edycji obiektów.

**Manipulowanie obiektami:** Następnym krokiem będzie nauka manipulowania obiektami w przestrzeni 3D. Wypróbuj różne narzędzia, takie jak przemieszczanie, obracanie i skalowanie, aby zobaczyć, jak wpływają one na Twoje modele.

**Materiały i tekstury:** Gdy już poczujesz się pewnie w manipulowaniu obiektami, spróbuj dodać im materiały i tekstury, aby nadać im bardziej realistyczny wygląd. Blender oferuje wiele opcji do tworzenia różnorodnych tekstur, więc poeksperymentuj z nimi!

**Oświetlenie sceny:** Ostatnim ważnym krokiem jest dodanie odpowiedniego oświetlenia do Twojej sceny. Odpowiednie oświetlenie może sprawić, że Twój model będzie wyglądał jeszcze lepiej, dlatego nie zapominaj o tym aspekcie podczas tworzenia grafiki 3D w Blenderze.

Interfejs programu Blender

Konfiguracja interfejsu Blendera

Aby rozpocząć pracę z programem Blender, ważne jest zapoznanie się z jego interfejsem. Główne elementy interfejsu to:

• Pasek narzędziowy
• Okno podglądu 3D
• Panel z narzędziami

Dostosowanie interfejsu

Możesz dostosować interfejs Blendera do swoich preferencji. Możesz zmienić układ paneli, kolory, oraz skróty klawiszowe. Wystarczy wejść w opcje interfejsu i dostosować go do swoich potrzeb.

Praca z widokiem 3D

Praca w widoku 3D pozwala na manipulowanie obiektami w trójwymiarze. Możesz przesuwać, skalować i obracać obiekty za pomocą myszki i klawiszy skrótów.

Narzędzia do modelowania

Blender oferuje wiele narzędzi do modelowania obiektów, takich jak:

• Extrude
• Loop Cut
• Bevel

Tworzenie animacji

Blender to również potężne narzędzie do tworzenia animacji. Możesz dodawać kluczowe klatki, definiować ścieżki ruchu oraz tworzyć skomplikowane sekwencje.

Renderowanie grafiki 3D

Po stworzeniu projektu, możesz użyć funkcji renderowania w Blenderze, aby wygenerować wysokiej jakości obraz. Możesz dostosować ustawienia renderowania, takie jak jakość, rozdzielczość oraz oświetlenie.

Narzędzia do tworzenia modeli 3D

Blender to jedno z najpopularniejszych narzędzi do tworzenia modeli 3D, które oferuje ogromne możliwości tworzenia zaawansowanej grafiki. Jeśli chcesz nauczyć się, jak stworzyć imponujące trójwymiarowe obrazy, warto poznać kilka podstawowych kroków.

Aby rozpocząć tworzenie grafiki 3D w Blenderze, należy najpierw zapoznać się z interfejsem programu. Znajomość podstawowych elementów, takich jak widoki kamery, panele narzędzi czy obiekty, pozwoli sprawniej poruszać się po programie.

Kolejnym krokiem będzie stworzenie podstawowej bryły, na której będziemy pracować. Możemy wybrać jedną z gotowych figur geometrycznych lub stworzyć własną, korzystając z narzędzi do modelowania 3D w Blenderze.

Po stworzeniu podstawowej bryły możemy przystąpić do dodawania szczegółów i modyfikacji obiektu. Blender oferuje wiele narzędzi do tworzenia detali, takich jak wypukłości, wcięcia czy tekstury, które dodadzą realizmu naszej grafice 3D.

Ważnym etapem procesu tworzenia grafiki 3D jest ustawienie oświetlenia. Zmiana kierunku światła czy dodanie cieni sprawi, że nasz obiekt nabierze trójwymiarowej głębi i realistycznego wyglądu.

Kiedy nasza grafika 3D jest gotowa, warto zastanowić się nad renderowaniem obrazu. Blender posiada rozbudowane opcje renderowania, które pozwalają uzyskać wysokiej jakości efekty wizualne.

Pamiętaj, że nauka tworzenia grafiki 3D w Blenderze wymaga cierpliwości i praktyki. Im więcej będziesz eksperymentować z narzędziami i efektami w programie, tym lepsze rezultaty osiągniesz!

Praca z obiektami w Blenderze

W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się procesowi pracy z obiektami w Blenderze, jednym z najpopularniejszych programów do tworzenia grafiki 3D. Poznamy podstawowe funkcje i techniki, które pozwolą nam stworzyć imponujące efekty w trójwymiarze. Zaczynamy!

1. Importowanie obiektów: Pierwszym krokiem w pracy z obiektami w Blenderze jest importowanie ich do programu. Możemy skorzystać z gotowych modeli dostępnych w bibliotekach online lub stworzyć własne obiekty od podstaw.

2. Edytowanie obiektów: Blender oferuje szeroki zakres narzędzi do edytowania obiektów 3D. Możemy zmieniać kształt, rozmiar, teksturę i wiele innych parametrów naszych obiektów, aby dopasować je do naszych potrzeb.

3. Tworzenie animacji: W Blenderze nie tylko możemy tworzyć statyczne obiekty, ale także animacje 3D. Dzięki funkcjom takim jak keyframes czy rigging, możemy nadać naszym obiektom realistyczne ruchy i zachowania.

Narzędzie	Zastosowanie
Keyframes	Do tworzenia płynnych animacji
Rigging	Do nadania obiektom szkieletu do animacji

4. Renderowanie obiektów: Po zakończeniu pracy nad naszymi obiektami, możemy je zrenderować, czyli przekształcić je w gotowy obraz. Blender oferuje zaawansowane opcje renderowania, dzięki którym możemy uzyskać wysokiej jakości efekty wizualne.

5. Dodawanie efektów: Aby uatrakcyjnić nasze obiekty, możemy dodać do nich różnorodne efekty specjalne, takie jak oświetlenie, dym, ogień czy cząsteczki. Dzięki nim nasza grafika nabierze jeszcze większej głębi i realizmu.

6. Testowanie i poprawianie: Po zrenderowaniu obiektów warto przetestować je pod różnymi kątami i warunkami oświetleniowymi, aby upewnić się, że wszystko wygląda tak, jak sobie założyliśmy. W razie potrzeby możemy wprowadzić poprawki i ulepszenia.

Projektowanie tekstur i materiałów

Blender to popularne narzędzie do tworzenia grafiki 3D, które oferuje wiele możliwości projektowania tekstur i materiałów. Dzięki tej funkcjonalności możemy nadać naszym modelom wyjątkowy wygląd i realizm.

Aby stworzyć tekstury i materiały w Blenderze, należy postępować zgodnie z kilkoma krokami. Pierwszym etapem jest wybranie obiektu, do którego chcemy dodać teksturę. Następnie można rozpocząć proces tworzenia tekstury za pomocą różnych narzędzi i filtrów dostępnych w programie.

Pamiętaj, aby eksperymentować z różnymi ustawieniami tekstur, takimi jak kolory, wzory i efekty, aby osiągnąć pożądany efekt wizualny. Możesz także korzystać z gotowych tekstur oraz modyfikować je według własnych preferencji.

Jednym z kluczowych elementów projektowania tekstur i materiałów w Blenderze jest także wybór odpowiednich map, takich jak mapy dyfuzyjne, normalne czy dyzplacyjne. Te elementy wpływają na finalny wygląd i jakość tekstury, dlatego warto poświęcić im czas i uwagę.

Warto również zaznaczyć, że Blender oferuje szereg tutoriali i poradników dotyczących projektowania tekstur i materiałów, które mogą pomóc w zdobyciu niezbędnej wiedzy i umiejętności. Dzięki nim można szybko i sprawnie opanować wszystkie techniki tworzenia profesjonalnych tekstur w programie.

Oświetlenie w grafice 3D

W celu stworzenia realistycznej grafiki 3D w programie Blender niezbędne jest odpowiednie oświetlenie, które nadaje scenie głębi i dramatyzmu. Odpowiednio dobrane światło może sprawić, że obiekty wyglądają bardziej realistycznie i atrakcyjnie.

Jednym z podstawowych rodzajów oświetlenia w grafice 3D jest światło punktowe. Jest to źródło światła, które emituje promienie równoległe w różnych kierunkach, imitując efekt naturalnego światła. W Blenderze można łatwo dodać światło punktowe, wybierając odpowiednią opcję z menu.

Kolejnym rodzajem oświetlenia jest światło kierunkowe, które symuluje światło padające z jednego punktu w określonym kierunku. Ten rodzaj oświetlenia nadaje scenie głębi i wyraźnie zarysowuje kształty obiektów. W Blenderze możemy dostosować kierunek i intensywność światła kierunkowego, aby uzyskać pożądany efekt.

Oświetlenie otoczenia to kolejna ważna technika stosowana w grafice 3D. Polega ona na dodaniu światła, które jest rozproszone w całej scenie, symulując światło odbite od powierzchni otaczających obiekty. Ten rodzaj oświetlenia sprawia, że scena wydaje się bardziej realistyczna i naturalna.

Ważne jest także odpowiednie balansowanie świateł w scenie 3D, aby uniknąć zbyt jasnych lub zbyt ciemnych obszarów. W Blenderze można korzystać z narzędzi do edycji oświetlenia, takich jak regulacja intensywności świateł czy dodawanie efektów takich jak cienie czy refleksy świetlne.

Opanowanie technik oświetlenia w Blenderze może otworzyć przed nami wiele możliwości tworzenia niesamowitych, realistycznych scen 3D. Z odpowiednią praktyką i eksperymentowaniem z różnymi rodzajami świateł, możemy osiągnąć wspaniałe efekty w naszych projektach graficznych.

Animowanie obiektów w Blenderze

W Blenderze możemy tworzyć niesamowite animacje, które ożywią nasze projekty 3D. Jednym z kluczowych elementów animacji jest animowanie obiektów. Dzięki odpowiednim narzędziom i technikom, możemy nadać naszym obiektom realistyczne ruchy i zachowania.

Aby zacząć animować obiekty w Blenderze, należy najpierw wybrać interesujący nas obiekt. Może to być postać, samochód, czy nawet prosty kształt geometryczny. Następnie należy ustawić kluczowe klatki animacji, które będą definiować zachowanie obiektu w czasie.

Do animowania obiektów w Blenderze możemy użyć różnorodnych technik, takich jak keyframing, rigging czy nawet fizyka symulacji. Kluczowe jest tutaj również korzystanie z graficznego interfejsu Blendera, który pozwala na łatwe manipulowanie animacjami i obiektami.

Aby nasza animacja była płynna i realistyczna, warto również eksperymentować z różnymi efektami specjalnymi i technikami animacyjnymi. Dzięki nim możemy nadać naszym obiektom dodatkową głębię i realizm.

Podsumowując, może być fascynującym procesem, który pozwala nam tworzyć dynamiczne i interesujące animacje 3D. Kluczowe jest tutaj eksperymentowanie, kreatywność i cierpliwość, aby osiągnąć pożądane efekty.

Tworzenie realistycznych renderów

W dzisiejszych czasach technologia renderowania 3D rozwija się bardzo szybko, co pozwala tworzyć coraz bardziej realistyczne obrazy. Jednym z programów, który umożliwia tworzenie zaawansowanych renderów, jest Blender. Jeśli chcesz nauczyć się, jak stworzyć imponujące grafiki 3D, to ten artykuł jest dla Ciebie!

Blender to darmowe i otwarte oprogramowanie do modelowania, animacji, renderowania, komponowania i tworzenia interaktywnych aplikacji 3D. Dzięki jego wszechstronności oraz bogatej funkcjonalności, można osiągnąć bardzo imponujące efekty w renderowaniu. Oto kilka sposobów, jak tworzyć realistyczne renderowania w Blenderze:

• Wykorzystaj zaawansowane materiały: Korzystaj z zaawansowanych materiałów, takich jak szkło, metal, czy tkaniny, aby uzyskać bardziej realistyczne efekty oświetlenia.
• Ustawienie realistycznych świateł: Popraw oświetlenie sceny, korzystając z różnych typów świateł, takich jak punktowe, kierunkowe czy oświetlenie otoczenia.
• Zastosowanie technik teksturowania: Stosuj różnorodne techniki teksturowania, takie jak displacement mapping czy normal mapping, aby nadać obiektom głębi i struktury.
• Korzystaj z zaawansowanych efektów: Wykorzystuj zaawansowane efekty, takie jak depth of field, motion blur czy global illumination, aby uzyskać bardziej realistyczne renderowanie.

W Blenderze istnieje wiele narzędzi i funkcji, które pozwalają na tworzenie zaawansowanych renderów. Warto eksperymentować z nimi i poznawać nowe techniki, aby uzyskać jeszcze lepsze rezultaty. Pamiętaj, że im więcej praktyki, tym lepsze efekty!

Wykorzystanie kamer w projektach 3D

W świecie grafiki 3D rola kamer jest niezwykle istotna. Dzięki nim możemy kontrolować perspektywę, głębię ostrości oraz inne parametry naszego projektu. W Blenderze, popularnym narzędziu do tworzenia grafiki 3D, korzystanie z kamer jest łatwe i intuicyjne.

Aby stworzyć atrakcyjną grafikę 3D w Blenderze, warto poznać kilka podstawowych technik wykorzystania kamer. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci w tworzeniu imponujących renderów:

• Ustawienie kamery: Pierwszym krokiem jest umieszczenie kamery w odpowiednim miejscu w naszym projekcie. Możemy to zrobić poprzez wybranie kamery w panelu obiektów i przesunięcie jej do żądanego punktu widzenia.

• Regulacja parametrów kamery: W Blenderze możemy dostosować wiele ustawień kamery, takich jak ogniskowa, kąt widzenia czy głębia ostrości. Dzięki nim możemy uzyskać pożądany efekt wizualny.

• Animowanie kamery: Kamera w Blenderze nie musi być statyczna. Możemy animować jej pozycję, rotację czy inne parametry, co pozwoli nam stworzyć dynamiczne i interesujące animacje 3D.

• Kontrola oświetlenia: Kamera w projekcie 3D powinna być dobrze skonfigurowana, aby prawidłowo reagować na oświetlenie sceny. W Blenderze możemy dostosować parametry kamery, aby uzyskać odpowiedni efekt świetlny.

Pamiętaj, że w Blenderze daje Ci pełną kontrolę nad perspektywą i prezentacją Twojego projektu. Dzięki odpowiedniemu dostosowaniu parametrów kamery możesz uzyskać imponujące efekty wizualne, które zachwycą widza. Odkryj wszystkie możliwości, jakie daje Ci Blender i stwórz unikalne grafiki 3D, które zapadną w pamięć!

Tworzenie animacji kinetycznych

Blender to potężne narzędzie do tworzenia animacji 3D, które oferuje ogromne możliwości dla kreatywnych projektantów. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się, jak stworzyć grafikę 3D w Blenderze, aby uzyskać efektowne animacje kinetyczne.

Krok 1: Przygotowanie projektu

• Rozpocznij od stworzenia nowego projektu w Blenderze.
• Skonfiguruj odpowiednie ustawienia projektu, takie jak rozdzielczość i klatki na sekundę.
• Importuj modele 3D lub stwórz je od podstaw w programie.

Krok 2: Animacja obiektów

• Wybierz obiekty, które chcesz zanimować, np. postacie, pojazdy czy elementy otoczenia.
• Użyj narzędzi animacyjnych, takich jak keyframes czy path animation, aby nadawać obiektom ruch.
• Dodaj efekty specjalne, takie jak światła czy cząsteczki, aby wzbogacić animację.

Krok	Opis
3	Renderowanie animacji
4	Finalne korekty i efekty

Renderowanie animacji jest kluczowym etapem tworzenia grafiki 3D w Blenderze. Wybierz odpowiednią metodę renderowania, np. Cycles Render czy Eevee, aby uzyskać optymalny efekt wizualny.

Po zrenderowaniu animacji przystąp do finalnych korekt i dodania efektów postprodukcji. Dobierz odpowiednie kolory, kontrasty i efekty dźwiękowe, aby stworzyć pełnoprawną animację kinetyczną w Blenderze.

Praca z symulacjami fizycznymi

Eksportowanie gotowych projektów

Chcesz nauczyć się tworzyć grafiki 3D w Blenderze? To świetny program do animacji i projektowania grafiki trójwymiarowej, który oferuje szereg zaawansowanych narzędzi dla kreatywnych osób. Dzięki niemu możesz stworzyć imponujące projekty, które zachwycą zarówno Ciebie, jak i innych.

Zacznij od zapoznania się z interfejsem i podstawowymi funkcjami Blendera. Następnie eksperymentuj z różnymi narzędziami, aby lepiej zrozumieć, jak działa ten program. Nie bój się popełniać błędów – to naturalna część procesu nauki!

Wykorzystaj efekty światła i cieni, aby nadać swoim grafikom głębi i realizmu. Dzięki nim Twoje projekty będą wyglądać profesjonalnie i przyciągną uwagę widzów. Pamiętaj, że detale sprawiają, że praca staje się jeszcze bardziej imponująca!

Jeśli potrzebujesz inspiracji, przejrzyj prace innych użytkowników Blendera lub skorzystaj z dostępnych tutoriałów online. W ten sposób poszerzysz swoje umiejętności i zdobędziesz nowe pomysły na kreatywne projekty. Połączenie teorii z praktyką jest kluczem do sukcesu!

Zachęcam do eksportowania gotowych projektów w różnych formatach, tak abyś mógł dzielić się swoimi osiągnięciami ze światem. Pamiętaj, że praca nie kończy się na stworzeniu grafiki – warto pokazać ją innym i cieszyć się z pozytywnego feedbacku. Udostępnij swoje prace na portalach społecznościowych lub swojej stronie internetowej, aby dotrzeć do większej publiczności!

Optymalizacja pracy w Blenderze

Chcąc stworzyć imponującą grafikę 3D, warto poznać kilka podstawowych zasad pracy w programie Blender. Optymalizacja pracy w tym popularnym narzędziu graficznym może znacząco przyspieszyć proces tworzenia i poprawić efekty końcowe. Poniżej przedstawiam kilka wskazówek, które pomogą Ci efektywniej pracować w Blenderze.

1. Używaj skrótów klawiszowych: Zamiast klikania myszką w menu, warto nauczyć się korzystać ze skrótów klawiszowych. Usprawni to Twoją pracę i pozwoli zaoszczędzić cenny czas.

2. Organizuj projekt za pomocą warstw: Dzięki wykorzystaniu warstw w Blenderze możesz łatwo grupować elementy i zachować porządek w projekcie. To przydatne rozwiązanie zwłaszcza przy bardziej skomplikowanych scenach.

3. Korzystaj z modułów rozszerzeń: Blender oferuje wiele modułów rozszerzeń, które mogą ułatwić Ci pracę. Sprawdź dostępne opcje i wybierz te, które najlepiej pasują do Twoich potrzeb.

Funkcja	Zastosowanie
Animation Nodes	Tworzenie zaawansowanych animacji
Hard Ops	Ułatwienie pracy z modelowaniem

4. Miej kontrolę nad oświetleniem: Odpowiednie oświetlenie może diametralnie zmienić wygląd Twojej grafiki 3D. Dlatego warto poświęcić czas na zapoznanie się z narzędziami do manipulacji światłem w Blenderze.

5. Optymalizuj modele: Unikaj nadmiernie skomplikowanych modeli, które mogą obciążać Twoją pracę w Blenderze. Stawiaj na prostotę i efektywność.

6. Śledź postępy pracy: Regularnie zapisuj swoje projekty i śledź postępy pracy, aby uniknąć niepotrzebnych strat czasu. Dzięki temu będziesz mógł wrócić do poprzednich wersji w razie konieczności.

7. Korzystaj z zasobów online: Świat Blendera jest pełen tutoriali, poradników i darmowych zasobów. Skorzystaj z nich, aby poszerzyć swoje umiejętności i inspirować się pracami innych twórców.

Rozwój umiejętności w tworzeniu grafiki 3D

Blender to potężne narzędzie do tworzenia grafiki 3D, które może otworzyć przed Tobą wiele nowych możliwości w dziedzinie designu i animacji. Jeśli chcesz rozwijać swoje umiejętności w tworzeniu trójwymiarowych obrazów, warto zacząć od nauki obsługi tego programu.

Jak zatem zacząć przygodę z projektowaniem w Blenderze? Oto kilka wskazówek, które mogą Ci pomóc na drodze do opanowania tej zaawansowanej technologii:

• Zacznij od nauki podstawowych funkcji interfejsu Blendera, takich jak menu, paski narzędziowe i panele sterowania.
• Zapoznaj się z technikami modelowania obiektów 3D, takimi jak tworzenie figur geometrycznych, wklęsłych powierzchni i siatek.
• Eksperymentuj z różnymi materiałami i teksturami, aby nadać swoim obiektom trójwymiarowy wygląd.
• Poznaj techniki oświetlenia i renderowania, które pozwolą Ci stworzyć realistyczne sceny.

W miarę praktyki i zgłębiania tajników Blendera, będziesz stopniowo rozwijać swoje umiejętności w tworzeniu profesjonalnej grafiki 3D. Pamiętaj, że kluczem do sukcesu jest regularne ćwiczenie i eksperymentowanie z nowymi funkcjami programu.

Zasoby i tutorialie dla początkujących grafików 3D

Jeśli jesteś początkującym w dziedzinie grafiki 3D i chcesz nauczyć się tworzyć wspaniałe projekty w Blenderze, to trafiłeś we właściwe miejsce! Poniżej znajdziesz zasoby i tutoriale, które pomogą Ci rozpocząć przygodę z tworzeniem trójwymiarowych grafik.

Zasoby dla początkujących grafików 3D:

• Kursy online z podstawowymi informacjami o Blenderze
• Poradniki video na Youtube dotyczące tworzenia prostych obiektów
• Strony internetowe oferujące darmowe tekstury do wykorzystania w projektach

Tutoriale dla początkujących w Blenderze:

• Jak stworzyć podstawowy obiekt 3D?
• Tworzenie pierwszej animacji w Blenderze
• Wskazówki dotyczące oświetlenia sceny w programie Blender

Sztuczki i triki dla początkujących:

• Zachowaj cierpliwość – nauka grafiki 3D może być wymagająca
• Korzystaj z społeczności Blendera – znajdziesz wiele pomocnych osób
• Eksperymentuj z różnymi narzędziami i efektami, aby odkryć swoje ulubione techniki

Narzędzia	Korzyści
Eksperymentowanie	Możliwość odkrycia nowych efektów i stylów
Śledzenie tutoriali	Szybszy rozwój umiejętności w Blenderze

To wszystko na dzisiaj na temat tworzenia grafiki 3D w Blenderze! Mam nadzieję, że nasz poradnik okazał się pomocny i zainspirował Cię do eksperymentowania z nowymi możliwościami tego potężnego narzędzia. Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza, więc nie bój się popełniać błędów i poznawać kolejne funkcje Blendera. Niech kreatywność będzie Twoim przewodnikiem w świecie projektowania grafiki 3D! Do zobaczenia w kolejnym artykule na blogu!